4 zondag door het jaar B  (30/01/2021)

Welkom  (Mia)

Welkom, lieve mensen, in onze digitale Effataviering.
We zijn eind januari. De donkerste weken zijn achter de rug … hopelijk ook het scherpste van de winter.
Stilaan begint het licht te dagen.
We verwelkomen het bij het beeld van het aansteken van de paaskaars en de kaarsen van de menora …

Lied:  ♫ 13 Lied aan het licht  (tekst: Huub Oosterhuis - muziek: Antoine Oomen)

Licht dat ons aanstoot in de morgen, voortijdig licht waarin wij staan.
Koud, één voor één, en ongeborgen, licht overdek mij, vuur mij aan.
Dat ik niet uitval, dat wij allen zo zwaar en droevig als wij zijn
niet uit elkaars genade vallen en doelloos en onvindbaar zijn.

Licht, van mijn stad de stedehouder, aanhoudend licht dat overwint.
Vaderlijk licht, steevaste schouder, draag mij, ik ben jouw kijkend kind.
Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen of ergens al de wereld daagt
waar mensen waardig leven mogen en elk zijn naam in vrede draagt.

Alles zal zwichten en verwaaien wat op het licht niet is geijkt.
Taal zal alleen verwoesting zaaien en van ons doen geen daad beklijft.
Veelstemmig licht, om aan te horen zolang ons hart nog slagen geeft.
Liefste der mensen, eerstgeboren, licht, laatste woord van Hem die leeft.   

© Effatakoor - Lovendegem 2011

Openingsgebed

God, Jij bent ons verschenen
toen wij in duisternis waren, in schaduw van dood.
In jouw naam is onze kracht.
Bidden we samen verder …

God, Jij die al wat is, geschapen hebt en leidt,
Jij die door ons genoemd mag worden: Vader, Moeder,
aan Jou dragen wij in eerbied dit samenzijn op.

We luisteren naar Jouw Woord,
en we voelen ons verbonden met Jou en met elkaar.
Jij die voor ons bent: Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Inleiding  (Mia)

Straks beluisteren we een stukje uit het eerste hoofdstuk van het messiasverhaal van Marcus.
Zijn evangelie is het kortste van de 4. Hij gaat onmiddellijk naar de kern.
Na het vermelden van het optreden van Johannes, vertelt hij de doop van Jezus …
dat mooie verhaal over Jezus die Zijn roeping op het spoor komt: Zoon van God te zijn:
zo te leven dat mensen in Hem God zelf kunnen herkennen als een God van Liefde.
Daarna vertelt Marcus hoe Jezus zijn eerste leerlingen roept.
En DAN begint het: een hele reeks genezingsverhalen!
In het eerste van die genezingsverhalen, schetst Marcus Jezus al meteen als Iemand die, net als Mozes, spreekt met gezag … de nieuwe Mozes
EN als Diegene die Beeld is van een God van Liefde en mededogen met gekwetste mensen.

Laten we luisteren ...

Lezing: Marcus 1, 21 - 28  (NBV)

Ze gingen op weg naar Kafarnaüm, en op de eerstvolgende sabbat ging Jezus naar de synagoge en onderwees er de mensen. Ze waren diep onder de indruk van zijn onderricht, want hij sprak hen toe als iemand met gezag, niet zoals de schriftgeleerden.
Er was in de synagoge ook een man die bezeten was door een onreine geest, en hij schreeuwde: ‘Wat hebben wij met jou te maken, Jezus van Nazaret? Ben je gekomen om ons te vernietigen? Ik weet wel wie je bent, de heilige van God.’
Jezus sprak hem streng toe en zei: ‘Zwijg en ga uit hem weg!’ De onreine geest deed de man stuiptrekken en verliet hem met een luide schreeuw.
Iedereen was zo verbijsterd dat ze tegen elkaar zeiden: ‘Wat is dit allemaal? Een nieuwe leer met groot gezag! Zelfs als hij onreine geesten een bevel geeft, wordt hij gehoorzaamd.’ Het nieuws over Jezus verspreidde zich algauw overal in Galilea.

Lied:  ♫ 137 Schriftlied  (tekst: Huub Oosterhuis  -  muziek: Antoine Oomen)

Die chaos schiep tot mensenland,
die mensen riep tot zinsverband,
Hij schreef, ons tot bescherming,
zijn handvest van ontferming.
Hij schreef ons vrij, met eigen hand.

Schrift die mensenoorsprong schrijft.
Woord dat trouw blijft.

Dat boek waarin getekend staan
gezichten, zielen, naam voor naam,
hun overslaande liefde,
hun overgaande liefde,
hun weeën die niet overgaan.

Schrift die mensendagen schrijft.
Licht dat aanblijft.

Zijn onvergankelijk testament:
dat Hij ons in de dood nog kent -
de dagen van ons leven
ten dode opgeschreven,
ten eeuwig leven omgewend
.

Schrift die mensentoekomst schrijft.
Naam die trouw blijft.

Homilie  (Mia)

Zoals sommigen onder jullie, heb ik ook een aantal jaren in het onderwijs gestaan … Ik heb 30 jaar godsdienstonderwijs achter de rug …
Vaak hoorde ik leerlingen of ouders zeggen: “die of die leerkracht heeft geen gezag” … “er is altijd tumult in zijn les” ... Blijkbaar had je dus gezag of je had géén gezag!

Wat is er nodig om “gezag te hebben”? Och ja, je gestalte, je houding, je stem, … dergelijke dingen zullen wel een rol hebben gespeeld.
Ik herinner me nog een stagebegeleider die zei: “Je moet er stààn!”

Maar er is iets dat, mijns inziens, nog veel belangrijk is: Je toehoorders moeten voelen dat je “achter de woorden staat” die je uitspreekt … meer nog: ze moeten voelen dat ze recht uit je hart komen, of nog: dat ze “uit je buik komen”, m.a.w.: uit het diepst van jezelf! DAN spreek je “met gezag”! Mensen die gewoon “iets voorlezen uit een boekje” zullen geen gezag hebben. Leerlingen noemen het dan SAAI! Jongeren EN ook volwassenen haken dan af. Ook heb je slechts gezag als blijkt dat je authentiek bent! Dat in je daden je woorden tot leven komen! Dat je doet wat je zegt! Dat je ECHT bent! Pas DAN kun je mensen RAKEN ...

In het verhaal over Jezus dat we daarnet lazen, hoorden we dat “Jezus sprak met gezag” … want “zelfs de boze geesten luisterden naar Hem”. Hij trad op als leraar in de synagoge van Kafarnaüm, zijn thuisstad. Kafarnaüm was geen klein dorpje zoals Nazareth. Het was een bloeiende kuststad aan het meer van Genezareth, een kruispunt van de karavanen … karavanen die van het Verre Oosten naar Egypte passeerden, en nog zoveel andere wegen elkaar kruisten. Het was een viertalig stadje: Aramees, Hebreeuws, Latijn en Grieks werden er gesproken. Er was diversiteit zoals we die ook nu kennen: een multiculturele stad. In die stad had Jezus zijn thuisbasis! Daar, in de synagoge, verkondigde Jezus. Van daaruit zal Hij Zijn “universele” boodschap brengen: voor Joden EN zgn. “heidenen”. De luisteraars ervaarden Hem als authentiek! Wat Hij zei kwam “recht uit het hart”! En Hij DEED ook wat Hij zei. Dat maakte Hem anders dan de meeste schriftgeleerden … En ja, daarom werd er naar Hem echt geluisterd! Waartoe gebruikte Hij zijn gezag? Niet ten bate van zichzelf! Tot meerdere eer en glorie van zichzelf! Hij gebruikte het om “boze geesten te verdrijven”, om mensen aan zichzelf terug te geven.

In die tijd kende men nog geen psychiatrische stoornissen. Mensen die gestoord gedrag vertoonden, beschouwde men als “bezeten”. Toen ik, in mijn opleiding tot pastor in de gezondheidszorg, stage deed in de psychiatrie, kwam ik onder meer in contact met mensen met zware psychosen. Sommige mensen sloegen echt wartaal uit, stelden gedrag dat je zwaar “gestoord” kan noemen. Kozen ze daarvoor? Neen, hun ziekte “deed dat met hen”. Hun gevoelens, gedachten, gedrag, werd bepaald door hun stoornis. Ze waren volstrekt ONVRIJ!!! Hun leven werd geleid door dwangmatige gevoelens en gedachten. Dat moet verschrikkelijk zijn! Hoe moet je dan verlangen naar iemand die je kan genezen! Genezing betekent voor hen dat ook, in de letterlijke zin van het woord, “bevrijding”, “verlossing”!

Ons verhaal uit het evangelie is dan ook een “genezingsverhaal”. Dat doet Jezus hier: Hij geeft deze mens aan zichzelf terug! De “boze geesten” bezitten hem niet langer! Die mens mag verder leven met zijn eigen bevrijd “ik”, mag weer zichzelf zijn, de mens die hij daadwerkelijk IS! Hoe verbaasd of verwonderd moeten de omstaanders niet geweest zijn! Hoe dankbaar de mens die “verlost” was!
Dat verhaal, dat het eerste genezingsverhaal is uit het messiasverhaal van Marcus, toont ons Jezus zoals Hij echt IS: Hij geeft mensen aan zichzelf terug. Hij tilt mensen op, ook uit een zondig verleden. Hij geneest mensen die “verlamd” zijn … die vastzitten aan iets dat hen tot slaaf maakt …
Hij bevrijdt mensen! Hij betekent voor hen: nieuw leven!

DAT deed mensen vermoeden dat Hij méér was … dat Hij een levende verwijzing was naar de “bevrijdende God van Israël”! DAT deed Petrus (van wie Marcus wellicht een leerling of medewerker was) zeggen: “Meester, Gij zijt de Messias, de Zoon van de levende God!”.

Lied:  ♫ 19 Geen taal die Hem vertaalt  (tekst: Huub Oosterhuis  -  muziek: Antoine Oomen)

Geen taal die Hem vertaalt
geen lied dat bij Hem haalt
geen god aan Hem gewaagd.
Zijn handen spelen in
op ieder nieuw begin –
geen ander die ons draagt.
Die in de stilte sprak
het noodlot onderbrak
en baande nieuwe wegen.
Hij is nog niet verstomd,
Hij zoekt naar ons, Hij komt
in mens na mens ons tegen.

Het meeste gaat voorbij
maar meer en meer wordt Hij
de toekomst die ons wacht.
Bij Hem is geen verraad
Hij zelf heeft ons gemaakt,
Hij peilt en proeft ons hart.
Wij leven maar niet echt,
zijn land van rust en recht
aanschouwen wij van verre.
Woestijn is om ons heen
en allen, één voor één,
vervreemden, vallen, sterven.

Als alles is volbracht
zal Hij voor ons een stad
van brood en spelen zijn.
De stok die ons regeert
de bek die ons kleineert
de dood zal niet meer zijn.
Doorschenen van zijn licht
doorschijnend ons gezicht
voltooid is ons verleden.
Wensdromen worden waar:
wij spreken met elkaar
een taal van hoop en vrede.

Onze Vader

Omdat wij als mensen niet altijd de woorden vinden, om tot God te bidden, heeft Jezus zelf aan ons een gebed geleerd.
Laten wij dan samen het Onze Vader bidden, zoals Hij het ons geleerd heeft …  Onze Vader …

Vredeswens

Heer Jezus,
wij bidden Je dat gevangenen en verslaafden hun bevrijding mogen vieren,
dat blinden gaan zien waar het God om gaat in deze wereld,
dat een nieuwe tijd van genade mag aanbreken
en de verhoudingen tussen mensen en volken
mogen worden zoals God ze bedoeld heeft.
Moge jouw vreugde in ons volkomen worden,
jouw vrede ons deel zijn.
Die vrede van onze God moge altijd met ons zijn.
En willen wij die vrede met elkaar delen, zelfs van op afstand.

Lied:   26  Sjaloom, Gods vrede kome over jou

Sjaloom, Gods vrede kome over jou!
Sjaloom, Gods vrede kome over jou!
Sjaloom, breng Gods vrede bij de mensen om je heen.
Sjaloom, dan rust ook Gods vrede over jou!

Bezinning  (naar Carlos Desoete)

Jezus bracht Goed Nieuws.
Goed nieuws moet je niet enkel horen, je moet het aan den lijve ondervinden.
Goed nieuws zijn mensen die, net als Jezus,
aan elkaar goede ervaringen geven: bevrijdende ervaringen.
De ervaring er te mogen zijn, en op elk moment toekomst te hebben.
De ervaring dat iemand je graag ziet, hoe klein en kwetsbaar je ook bent.
De ervaring opnieuw mee te tellen en een nieuwe kans te krijgen.
Goed nieuws is een goddelijke ervaring die gebeurt als mensen ze elkaar in Gods naam geven.

Voorbeden:  ♫ 111  Ubi caritas

Ubi caritas et amor, ubi caritas Deus ibi est.

Slotgebed

In Jezus, een mens vol mededogen,
bewogen om mensen,
bent U gekomen, God.
Door Hem hebben wij een vermoeden gekregen
van Uw goedheid, van Uw liefde.
U vraagt ons onze krachten te bundelen
en ook bevrijdende daden van liefde te stellen,
opdat Uw Rijk kome.

Wij bidden U:
beziel ons daartoe met Uw Geest die ook Jezus inspireerde,
Uw Zoon en onze Broeder. Amen.

Zegen

Lieve mensen,
Moge God ons zegenen en behoeden.
Moge Zijn Licht ons begeleiden.
Elke dag opnieuw.
Hij die voor ons is: Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Lied:  ♫ 134  Een schoot van ontferming (tekst: Huub Oosterhuis  -  muziek: Antoine Oomen)

Een schoot van ontferming is onze God.
Hij heeft ons gezocht en gezien
zoals de opgaande zon aan de hemel.
 

Hij is ons verschenen
toen wij in duisternis waren
in schaduw van dood.

Hij zal onze voeten richten
op de weg van de vrede.